ZAŠTITA GRAFIČKOG DIZAJNA

Koliko zaista znamo o temi zaštite grafičkog dizajna i koja prava imaju dizajneri u odnosu na proizvod koji kreiraju? Da li je ovo pravo sklono zloupotrebama i da li ga je uopšte moguće zaštiti?

Pojam dizajna svakako je širok i podrazumeva različite oblasti kao što su industrijski, grafički, dizajn mašina, enetrijera, nameštaja i mnogih drugih, a u novije vreme i dizajn aplikacija, igrica na mobilnim telefonima, kao i dizajn softvera. Svaki od ovih vrsta dizajna treba se posmatrati posebno. Zbog toga Zakon o pravnoj zaštiti industrijskog dizajna samo delimično pokriva zaštitu dizajna ograničavajući zakonski okvir na industrijski dizajn, pa tako ono što se može smatrati dizajnom, a da nije industrijski ostaje eventualno regulisano nekim drugim propisom.

Kada govorimo o grafičkom dizajnu možemo reći da se na isti primenjuju opšte odredbe Zakona o autorskom i srodnim pravima. Posebne odredbe ovog zakona odnose se na slučajeve računarskih programa. Međutim, grafički dizajn kao takav ne može se podvesti pod računarski program, pa se tako navedene posebne odredbe Zakona o autorskim i srodnim pravila, ne odnose i na grafički dizajn. Grafički dizajn je deo digitalnog sadržaja koji može biti vrlo raznolik kao što su internet sajtovi, igrice ili mobilne aplikacije. Ako uzmemo to u obzir IT kompanija bi kao poslodavac mogla da koristi grafički dizajn koji je sačinio njen zaposleni u vremenskom trajanju od 5 godina i to isključivo u okviru delatnosti kojom se bavi. Po isteku perioda od 5 godina, da bi nastavak korišćenja od strane poslodavca ili njegovih klijenata i dalje bio omogućen, potrebno je da prethodno pribavi saglasnost grafičkog dizajnera jer je upravo on po proteku 5 godina jedini nosilac svih prava na dizajnu koji je sačinio. Još restriktivnije mere postoje u situacijama kada grafički dizajner nije u radnom odnosu već je isključivo angažovan od strane neke kompanije. Imajući ovo u vidu, vrlo je važno prethodno regulisati ugovorni odnos detaljno kako bi svakoj ugovornoj strani pravila igre bila poznata i jasna na samom početku. Na ovaj način štite se prava kompanija kojima je u interesu da grafički dizajn koriste što duže i prava dizajnera kao tvorca proizvoda. Advokatska kancelarija IR Legal ima bogato iskustvo u pružanju pravne pomoći po pitanju regulisanja ugovornih odnosa u ovoj oblasti.